Notes from Underground…Το Υπόγειο…Записки из подполья

"For what is man without desires, without free will,
and without the power of choice?...


Στο «Υπόγειο» ο Ντοστογιέβσκη παρουσιάζει ένα τύπο

ανθρώπου που όπως λέει, όχι μονάχα μπορεί, μα πρέπει

να υπάρχει στην κοινωνία, αν λάβουμε υπ’ όψη, τις

συνθήκες, κάτω από τις οποίες αυτή διαμορφώθηκε.

Τι με έπιασε τώρα να διαβάσω το «Υπόγειο»?
Το βρήκα τυχαία πριν λίγες μέρες στου Ελευθερουδάκη,

και χωρίς να πολυσκεφθώ, το πήρα μαζί με τις Επιστολές

του Αλκίφρονος και τη Μικρά Αγγλία.

Επίκαιρο βιβλίο, διαχρονικό, το ξεκίνησα λίγο διστακτικά,
μα όσο γύριζαν οι σελίδες, τόσο πλησίαζα πιο κοντά στον

ήρωα του βιβλίου, διέκρινα πιο καθαρά τα χαρακτηριστικά

του, άκουγα καλύτερα τη φωνή του, έπαιρνα κάτι από το

πάθος του.

Και στο τέλος αντιλήφθηκα ότι είχα φθάσει τόσο δίπλα του,

που νόμιζες ότι στιγμιαία σαν να ταυτίστηκα μαζί του.

Και τότε χωρίς έλεος κι εγώ άκουσα τον εαυτό μου να

φωνάζει απεγνωσμένα
«Ζήτω ο ανάμεσα στο πάτωμα και στο ταβάνι χώρος…»

Αν και όπως λέει ο Φίοντορ , εμάς που κάποτε αποφασίζουμε
να κατοικήσουμε συνειδητά ανάμεσα στο πάτωμα και στο

ταβάνι, θα πρέπει να μας κρατούν πολύ σφιχτά από το χαλινό.

Γιατί αν και είμαστε ικανοί να μείνουμε στο χώρο αυτό πολλά,

πολλά χρόνια, εν τούτοις μόλις αντικρύσουμε τον έξω κόσμο

κι αρχίσουμε να μιλάμε…
λέμε, λέμε, λέμε…

Ο ήρωας του βιβλίου θέλει να μιλήσει…θέλει να μιλήσει

με τη μεγαλύτερη ευχαρίστηση για τον εαυτό του…για το

ότι δεν αξιώθηκε να γίνει τίποτα… μήτε έντομο.

Κι εκεί έρχονται τα πρώτα κορυφαία μηνύματα

« Η υπερβολική επίγνωση είναι αρρώστια, πραγματική,

σωστή αρρώστια».

Κι ότι όσες φορές ήταν σε θέση να συναισθανθεί «το ωραίο

και υψηλό», όχι μόνο δεν το συναισθάνθηκε, μα έκανε

τέτοιες άσχημες πράξεις, χωνόταν τόσο βαθιά στο τέλμα του,

ώστε γινόταν ικανός να καταποντισθεί ολοκληρωτικά

σε αυτό.

Κι όλα αυτά όχι τυχαία, λέει ο ήρωας, μα σαν να έπρεπε

να γίνουν έτσι…

Τι χείμαρρος είναι αυτός που κυλάει στις σελίδες του βιβλίου,
τις πλημμυρίζει και περνάει στο γραφείο, στο δωμάτιο, πάνω

μας και μας εξαφανίζει! Και μας ρωτάει, τι είναι ανθρώπινη

ωφέλεια?

Τι είναι αυτό που μας πληγώνει και μας κάνει κάποιες φορές
να επιθυμούμε το κακό για τον εαυτό μας κι όχι το ωφέλιμο,
όπως είναι η καλοπέραση, τα πλούτη, η ησυχία?

Ποια είναι αυτή η άλλη ωφέλεια που καταστρέφει τους

κανόνες και τα συστήματα και γίνεται παντού εμπόδιο?
Τι είναι αυτό που δίνει μια κλωτσιά στη

«φρονιμάδα και τη λογική»
και μας αφήνει πάλι συντροφιά με την ανεξαρτησία μας?

Και να το άλλο μεγάλο μήνυμα
« ο άνθρωπος, παντού και πάντα, αγαπάει να κάνει εκείνο

που θέλει, κι όχι εκείνο που υπαγορεύει το μυαλό και το συμφέρον»

Και η πιο μεγάλη ωφέλεια είναι η ανεξάρτητη κι ελεύθερη

βούληση, ας είναι «και το πιο άγριο καπρίτσιο»
« η ατομική φαντασία ερεθισμένη ίσαμε την τρέλα»,
που δεν χωράει σε κανένα κανόνα, μετά απ’ αυτή όλα

τα συστήματα και οι θεωρίες σκορπίζονται στο διάβολο.

Αυτό έχει ανάγκη ο άνθρωπος, και το κυνηγάει, ο,τιδήποτε
κι αν του στοιχίσει. Και ποιος είναι ο ορισμός του ανθρώπου?
«ον δίποδο και αχάριστο» και ακόμα περισσότερο ανήθικο και

άφρον, που πάντα κάποια καταστρεπτική ανοησία θα σκεφτεί,

κάποια άγρια όνειρα θα κρατήσει, μόνο και μόνο για να

πιστοποιηθεί.

Και στο τέλος θα ξαμολήσει και την κατάρα,

για να πετύχει το δικό του.

Κι ερχόμαστε στο ερώτημα. Πρέπει απαραίτητα η ανθρώπινη

βούληση να διορθωθεί? Κι αν ναι, θα του φέρει ωφέλεια?

Του ανθρώπου του αρέσει να δημιουργεί, αλλά του αρέσει

επίσης το χάος και η καταστροφή. Γιατί όμως?
Μήπως γιατί από ένστικτο φοβάται να φτάσει στο στόχο?
Θέλει το κτίριο από μακριά, αλλά όχι από κοντά?
Θέλει να το κτίζει, αλλά όχι να το κατοικεί? Μπορεί…

Στο τέλος ο ήρωας θέλει να ξεπεράσει για λίγο τη συνειδητή

απραξία, « το χώρο ανάμεσα στο ταβάνι και το πάτωμα» και

ξεκινώντας να γράφει στο χαρτί το διήγημα του, νομίζει ότι

κάτι κάνει πραγματικά,
γράφοντας το « απ’ αφορμή το χιονόνερο…».

Και το ερώτημα μένει…

Οι ανθρώπινες ανάγκες δεν μπορούν να ικανοποιηθούν
ούτε με τις μεγαλύτερες τεχνολογικές προόδους?

Παρακαλώ όποιος θέλει, ας αισθανθεί ελεύθερος να

απαντήσει και να σχολιάσει είτε εδώ είτε στο blog του

Жизнью будет боль, жизнью будет страх, и человек несчастн.
Теперь все будет болью и страхом.
Теперь укомплектуйте личным составом жизнь влюбленностей
потому что он любит боль и страх.